Theo chương trình mới, học sinh THCS không còn học các môn Sinh học, Vật lý, Hóa học, Lịch sử, Địa lý, mà học hai môn Khoa học Tự nhiên, Lịch sử và Địa lý. Hai môn này được gọi là môn tích hợp, liên môn.
Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo mới đây thừa nhận việc dạy tích hợp là một trong các khó khăn lớn nhất khi thực hiện chương trình mới, và cho biết Bộ có thể điều chỉnh cách dạy.
PGS.TS Chu Cẩm Thơ, trưởng Ban nghiên cứu Đánh giá Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, chia sẻ quan điểm về dạy học tích hợp.
– Hôm 15/8, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn thừa nhận dạy tích hợp là điểm “vướng, nghẽn, khó”, cho biết khả năng cao sẽ điều chỉnh việc dạy. Quan điểm của bà thế nào?
– Tôi rất tiếc nếu môn tích hợp bị tách về các môn đơn lẻ.
Ở Việt Nam, từ những năm 50 của thế kỷ trước, dạy tích hợp đã xuất hiện thông qua khẩu hiệu “học đi đôi với hành”. Sở dĩ như vậy bởi khi thực hành, chúng ta không bao giờ sử dụng kiến thức đơn môn mà phải kết hợp liên môn.
Những năm đầu thế kỷ 21, nghiên cứu về dạy tích hợp phát triển mạnh mẽ trong khoa học giáo dục. Nhiều đề tài, mô hình thử nghiệm được khuyến khích thực hiện. Trên thế giới, tất cả nghiên cứu chỉ ra rằng các nền giáo dục phát triển cũng theo hướng dạy tích hợp, bởi đây là phương pháp hiệu quả để phát triển năng lực, phẩm chất của người học. Bản thân tôi khi là sinh viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội cũng được học về lý thuyết, phương pháp và các hình thức dạy học tích hợp.
Trên thực tế, nhiều kiến thức ở bậc phổ thông được thể hiện dưới dạng liên môn. Khi được dạy tích hợp, học sinh có cái nhìn toàn diện, biết cách ứng dụng kiến thức vào đời sống một cách nhanh chóng, tiết kiệm thời gian trải nghiệm. Tựu trung, học sinh học tích hợp sẽ được cung cấp bối cảnh đầy đủ, toàn diện để hiểu về từng sự việc.
Đây là lợi ích không thể chối cãi của dạy tích hợp. Đưa tích hợp vào chương trình mới là chủ trương đúng đắn.
Tôi thấy rằng tích hợp có gì sai mà phải sửa? Cái cần sửa là những điều chưa đúng khi thực hiện dạy tích hợp.
PGS.TS Chu Cẩm Thơ, trưởng Ban nghiên cứu Đánh giá Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, tháng 8/2023. Ảnh: Thanh Hằng
– Việc triển khai môn tích hợp đang gặp vấn đề gì và đâu là nguyên nhân, theo bà?
– Môn tích hợp chưa được triển khai đúng như hình dung về nó khi nhiều trường vẫn bố trí giáo viên môn nào dạy môn đó. Tôi cho rằng nguyên nhân dẫn tới việc này là điều kiện dạy và học chưa được đảm bảo.
Hiện, hầu hết trường phổ thông chưa được trang bị đầy đủ thiết bị dạy học. Điều này khiến giáo viên và học sinh chỉ có thể dạy chay, học chay, không được làm thí nghiệm hay có bài tập thực hành. Do đó, thầy trò không thể hình dung thế nào là tích hợp.
Chương trình mới đã được nghiên cứu, chuẩn bị từ khoảng năm 2012, nhưng sau 10 năm, các địa phương và nhà trường gần như vẫn giậm chân tại chỗ về cơ sở vật chất. 2023 là năm thứ ba triển khai chương trình mới, trang thiết bị của các trường cũng gần như không thay đổi gì.
Tiếp xúc với hàng nghìn giáo viên, tôi thấy rằng họ đều phấn khởi nếu có điều kiện triển khai dạy tích hợp. Ngược lại, khi những điều kiện cần về dạy học chưa đến, họ ngại thay đổi. Điều này kéo dài vài năm, khiến giáo viên mất niềm tin và động lực cá nhân để đổi mới.
Tóm lại, chương trình mới đang không đủ điều kiện để triển khai.
– Theo bà, điều gì khiến nhiều trường không thể chuẩn bị đủ cơ sở vật chất để dạy tích hợp?
– Theo quy định hiện nay, trừ trường tư, các trường phổ thông công lập phải chờ ngân sách địa phương. Trong nguồn chi tài chính của các tỉnh thành, quận huyện trong 4-5 năm nay, bao nhiêu đơn vị đã hoàn thành việc trang bị cơ sở vật chất, nguồn lực con người cho các trường?
Hầu hết địa phương cũng chưa đào tạo giáo viên theo cam kết, quá phụ thuộc vào chương trình tập huấn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bộ chỉ đào tạo lần đầu, còn thực chiến ở các trường phải là do giáo viên chủ động chia sẻ, hướng dẫn đồng nghiệp của mình.
Trách nhiệm này thuộc về cam kết của các địa phương trong đầu tư cho giáo dục, không thể nói đó chỉ là trách nhiệm của riêng ngành giáo dục.
– Việc chưa có giáo viên được đào tạo chính quy về dạy tích hợp ảnh hưởng thế nào tới việc triển khai môn học này?
– Tôi không cho rằng đây là lý do chính khiến môn tích hợp không được triển khai như mong muốn. Bởi nếu nghĩ như vậy là phủ nhận sự thành công của các trường học đã làm tốt.
Các giáo viên, đặc biệt là những người tốt nghiệp cao đẳng trước kia, đều được đào tạo tích hợp, chương trình học của họ cũng có các phần liên môn, dù đầu ra là dạy đơn môn.
Bản chất câu chuyện quay về việc thiếu cơ sở vật chất hỗ trợ. Bởi nếu có đủ đồ thí nghiệm, thiết bị dạy học, giáo viên không quá bị lệ thuộc vào kiến thức và hoàn toàn có thể dạy tích hợp.
– Để môn tích hợp tồn tại và phát huy hiệu quả trong chương trình mới, những điều gì cần phải làm?
– Để triển khai một chương trình giáo dục cần bốn trụ cột: mục tiêu để cả hệ thống tuân thủ, hướng tới; xây dựng nội dung, phương pháp thực hiện; đầu tư cơ sở hạ tầng; đổi mới các tiêu chí về đo lường, đánh giá. Trong đó, quan trọng nhất là cơ sở vật chất và tiêu chí đánh giá.
Trước mắt, tôi nghĩ ngành giáo dục cần tạo điều kiện để các trường được tự chủ trong điều kiện của mình. Tôi đã đến nhiều trường ở TP HCM, Hà Nội, Quảng Ninh, Quảng Bình, Đà Nẵng, thấy rằng họ chú trọng dạy tích hợp và được đầu tư thiết bị. Còn những đơn vị, địa phương không đủ nguồn lực thì cần trung ương hỗ trợ.
Không nên kỳ vọng mọi nơi phải làm đồng loạt. Thách thức đặt ra là để những nơi đang làm tốt tiếp tục làm, và giúp những nơi gặp khó khăn. Nếu cứ trùm chung một nhận định là chỉnh sửa, rồi tất cả phải theo, sẽ là rất đáng tiếc cho sự đổi mới.
Quan điểm của bạn về dạy học tích hợp, liên môn là gì? Mời chia sẻ với Diễn đàn, email tới giaoduc@vnexpress.net.
Thanh Hằngthực hiện
Nguồn: Báo VnExpress
Link bài gốc: xem tại đây